Aşılama bir kısırlık tedavisi olup plastik bir kateter yardımıyla yıkanmış spermlerin direkt olarak rahim içine verilmesidir. Nedeni bilinmeyen kısırlık vakalarında ilk olarak başvurulan tedavi yöntemlerinin başında gelmektedir. Aşılamanın amacı yumurtalara ulaşan sperm sayısını artırarak gebelik şansını yükseltmektir.
HANGİ DURUMLARDA AŞILAMA YAPILIR?
Aşılama en az 1 yıldır düzenli ilişkiye rağmen gebe kalamayan ve bilinen bir kısırlık sebebi olmayan çiftlere uygulanır. Aynı zamanda sperm sayı ve hareketliliğinde azalma olan ya da seksüel problemleri olan çiftlerde uygulanabilir.
Aşılama yöntemi kısırlık sorunlarında uygulaması basit, pratik, daha ucuz ve risksiz bir deneme olduğu için ilk tercih edilen yöntemdir.
Şu durumlarda Aşılama uygulanabilir:
1. Cinsel işlevlerin bozuk olduğu durumlarda
2. Sebebi bulunamamış kısırlık (Açıklanamayan Infertilite)
3. Endometriozis (Çikolata Kisti)
4. Rahimde oluşan sorunlar
5. Sperm sayı ve hareketlilik oranı problemlerinde (erkek kısırlığı)
6. Sperme karşı antikor oluşumu (İmmünolojik İnfertilite).
7. Kadın tarafında yumurtlamanın olamaması veya az olması ( Ovulatuar Faktör )
AŞILAMAYA KARAR VERDİNİZ SİZİ NE BEKLİYOR?
Aşılama son derece basit bir kaç dakika süren bir işlemdir. Yumurta gelişimini uyaran ilaç kullanmadan bile yapılabilir ancak bu gebelik şansını azaltabilir. Çünkü birden fazla yumurtanın yanında çok sayıda sperm olması döllenme olasılığını artırır ve gebelik yolunda önemli bir adım atılmış olur. Bu nedenle bir çok doktor hastalara yumurta gelişimini uyarıcı hap ya da iğne formunda ilaçlar verir.
Muayene masasına uzanıldıktan sonra vajinaya spekülümü yerleştirilir, özenle hazırlanmış (yıkanmış sperm) spermi bir katater yardımı ile rahmin içine dikkatle enjekte edilir. Bu sayede spermlerin döllenme için fallop tüplerine daha kolay ulaşması sağlanır.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi düzensiz yumurtlama görülüyorsa ovülasyonu uyarıcı ilaçlar takviye edilmelidir. Bazı durumlarda takviye ilaçlarla normalde bir tane gelişecek yumurtanın iki veya üç adet gelişerek başarı şansı arttırılmaya çalışılabilir, çoğul gebeliğin önlenmesi içib bu durum kontrol altında tutulmalı iyi hesaplanmalıdır. 
Yumurtalıkları uyarmak için normal adet gören kadınlara iğne yapılarak yumurtallık uyarımı gerçekleştirilmektedir.
Bu süreçte ultrason ile yumurta takibi yapılır ve istenen yumurta büyüklüğüne ulaşıldığında hCG denilen yumurta çatlatma iğnesi yapılarak yaklaşık 34-40 saat içinde yumurtaların çatlaması amaçlanır.
Çatlatma iğnesi yapıldıktan 34-40 saat sonra eşten alınan sperm örneği laboratuarda bir dizi yıkama ve santrifüj işleminden geçirildikten sonra yaklaşık 0.3-0.5 cc bir kateter vasıtasıyla rahim içine enjekte edilir.
Bu işlem kısa süreli ve ağrısız olduğu için herhangi anestezi gerekmez. İşlemden sonra hasta yaklaşık 15-20 dakika dinlendirilir ve 14 gün sonra gebelik testi yapılmak üzre evine gönderilir.
IUI sebebi bilinmeyen kısırlık sorunlarında yüksek oranda başarı sağlamada önemli bir yöntem olarak sıklıkla kullanılmaktadır.
Aşılama başarılı mı?
Bu işleminin başarısı her deneme için %10 ila %15 civarındadır. Çiftler gebelik oranlarını dikkate alarak davranmalı hayal kırıklığı yaşamaktan kaçınmalılar.
Sperm Yıkanması
Aşılama işlemi için erkekten alınan semen, gradient yada yüzdürme denen yıkama işlemlerine tutularak tüm dış etkenlerden, salgılardan arındırılır. Bu şekilde rahim ağrılarına ve kasılmalarına sebep olabilecek maddeler ve rahimde enfeksiyona neden olan bakteriler de temizlenmiş olur. Hareketli olan spermler daha küçük bir bölümde toplanarak hareket oranları da arttırılmış olur. Sperm yıkama uygulaması çok önemlidir iyi bir ekip tarafından yapılmalıdır bu yumurtayı dölleme başarısını arttırır. Yıkanmış hazır spermler, az miktarda 0,5 cc kültür sıvısı içine konularak hem sayı hem de hareketliliği artırılmış olarak aşılamaya hazır hale gelmiş olur.
Spermin kalitesi önemlidir
Spermlerinin sayı ve hareketliliği düşük ise aşılamadan beklenecek fayda oranı düşecektir! Sayı ve hareket konusunda kesinlik olmasa da kabul edilen kanı spermlere yıkama işlemi uygulandıktan sonra doğru yöne doğru hareketli sperm oranının enaz mili litrede 1 milyonun üstünde olması gerektiğidir. Diğer önemli bir konu da spermlerin şekil bozukluklarıdır. Aşılamadan önce sperm şekilleri tecrübeli laboratuar ekibi tarafından detaylı olarak uygun koşullarda değerlendirilmeli ve normal görünümlü sperm sayısının minimum %4-%6 olması gerekmektedir. Normal şekilde olmayan spermlerin hareketleri ve sayıları uygun olsa bile yumurtanın kabuğunu aşmasında problem yaşayabilecekleri bilinmelidir.
Aşılama kaç kere yapılabilir?
Deneme sayısı uygulama nedenine, çiftin ihtiyaçlarına ve ekonomik durumuna göre ayarlanır.
Aşılamanın yapılabilmesi için enaz bir kanalınızın (tüpünüz) açık olması şarttır. Bu yüzden önce önce rahim filmi çekilmesi gerekebilir. Genel olarak 2-3 kereden fazla aşılama denememek gerekir. Farklı bir araştırma yada metot denenmeyecekse tüp bebek tedavisi aşamasına geçmek isabetli olabilir.
