Erkeklerde Kısırlığın Araştırılması

İnfertilite hastalarından alınması gereken bilgiler

İnfertilite sebepleri belirlemek için, üreme sağlığı uzmanları doğruganlığınız ile ilgili bir hikaye alacaktır. Her iki partnere de şu sorular sorulabilir:

• İnfertilite süresi
• Cinsel ilişki sıklığı ve zamanlaması
• Çocukluk çağında geçirilen hastalıklar ve gelişme problemleri
• Kanser, diyabet, solunum sistemi hastalıkları, geçirilmiş cerrahiler gibi ciddi sağlık sorunları
• Cinsel hastalık geçmişi
• İlaç alerjileri
• Toksinlere maruziyet (radyasyon veya kimyasallar)
• Kısırlık ile ilişkili aile hikayesi

Fizik muayene

Bir ürolog skrotum, testisler ve prostatı herhangi bir anormallik olup olmadığını belirlemek için muayene edecektir.

Ejakülasyon sonrası idrar testi

Bu test retrograd ejakülasyon veya üreme sistemind enfeksiyon olup olmadığını belirlemek için yapılır. Normalde semen üretradan dışarı atılmalıdır ancak retrograd ejakülasyonda semen mesane içine geri kaçar. Bu durumda bu test pozitif çıkar.

Semen analizi

Semen analizinden önemli bilgiler elde edilir.

Semen analizi şunlar hakkında çok önemli bilgiler sunar:

• Üretilen semen miktarı: Semen (spermlerin içinde bulunduğu sıvı) anormal hücreler, renk, akışkanlık ve ejakülasyon sonrası sıvılaşma zamanı açısından incelenir. Sperm hücreleri semen hacminin %1-2’sini oluşturur, bu nedenle bu sıvı ile ilgili sorunlar spermlerin fonksiyonunu ve hareketlerini yakından ilgilendirir.
• Sperm sayısı: Sperm sayısı seminal sıvının her mililitresindeki sperm sayısına denir. Ortalama sperm konsantrasyonu mililitrede 60 milyon civarındadır. 20 milyondan daha düşük değerler düşük sperm sayısı olarak değerlendirilir.
• Hareketli spermlerin oranı: Spermlerin yüzme kabiliyeti infertilite açısından çok önemli bir faktördür. Semen sıvısındaki spermlerin %50’si veya daha fazlası ileri doğru hızlı bir şekilde hareket ediyor olmalıdır.
• Sperm morfolojisi: Morfoloji, spermlerin bazı yapısal özellikleri barındırıp barındırmadığını belirlemek için yapılan mikroskop bazlı bir değerlendirmedir. Örneğin en azından spermlerin %14’ü morfolojik olarak normal görünmelidir. Bu değerlendirme immatür germ hücreleri kadar anormal baş veya kuyruk yapısının incelenmesini de kapsar.
• Ejakülat miktarı: Sağlıklı bir erkeğin normal ejakülasyon miktarı 2 ila 6 ml’dir. Bu miktarı ölçmek için bütün ejakülatın örnek kabına boşaltıldığına emin olunmalıdır. Semen eldesi sırasında endişe, semen yapısının bozulmasına neden olabilir. Eğer böyle bir durum gerçekleşirse doktor haberdar edilmelidir. Eğer semen sıvısı kısmi olarak elde edildiyse doğru bir değerlendirme yapılamaz. Hem düşük hem de aşırı semen miktarı seminal veziküller ve prostat bezinde bir sorun olduğuna işaret edebilir. Eğer semen miktarı çok fazla olursa spermler daha çok dağılır ve yumurtaya ulaşma şansları azalabilir. Eğer sıvı miktarı çok düşük olursa da spermlerin hareketleri azalbilir, servikse ulaşmakta güçlük çekebilirler.
• pH seviyesi: Ejakülatın pH seviyesi normal aralıkta (7.2 ile 8 arası) olup olmadığına bakmak için incelenir. Düşük pH seminal veziküllerde bir anormallik olduğuna işaret edebilir. 8’in üzreindeki bir pH ise enfeksiyondan kaynaklanıyor olabilir.

Test prosedürleri

Semen analizi için, semen örneği alınmasından önce en azından 2-3 günlük cinsel perhiz uygulanmalıdır ancak bu süre 5 günü geçmemelidir. Daha sonra semen örneği alınmalıdır. Semen sıvısının ilk gelen kısmı farklı bir örnek kabına alınabilir zira en yüksek sperm konsantrasyonu bu kısımdadır. Örnek vücut ısısında tutulmalı ve laboratuvara 30 dakikada ulaştırılmalıdır.

Ek testler

Eğer yapılan incelemelerde anormallikler saptanırsa üreme sağlığı uzmanı tarafından ek testler istenebilir. Bu testlerin en sık kullanılanlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Kruger morfolojisi: Eğer sperm morfolojisi anormal olarak değerlendirildi ise Kruger morfoloji testi üreme sağlığı uzmanının spermleri daha detaylı incelemesine fırsat verecektir. Özellikle sperm başı, orta kısmı ve kuyruğu incelenir.
• Anti-sperm antikorlar: Bazı durumlarda, erkekler anti-sperm antikorları üretiyor olabilirler. Bu erkeğin bağışıklık sisteminin kendi spermlerine karşı bir immünolojik yanıt ürettiği anlamına gelir. Bağışıklık sistemi spermleri yabancı bir cisim olarak görür ve sperme saldırırlar. Bu durumun sebebi testis travması veya üreme organlarına yönelik cerahi girişimler olabilir.
• Sperm aglütinasyon: Bu testte spermler biraraya gelip kümeleşme açısından incelenir. Eğer spermler biraraya kümelenirse kadının servikal mukusunda yüzme konusunda zorluk yaşayacaklardır ve yumurtaya ulaşma imkanları olmayacaktır. Sperm antikorları veya bakteriyel enfeksiyon bu duruma yol açabilir.
• Fruktoz: Fruktoz semende bulunan ve spermin enerji kaynağı olan bir şekerdir. Fruktoz analizi düşük sperm sayısı olan veya semende hiç spermi olmayan (azospermik) erkeklere yapılır. Bu test ile semende sperm bulunmamasının nedeninin tıkanma mı sperm üretiminde bir bozukluk mu olduğu değerlendirilir.
• Ejakülasyon sonrası idrar analizi: Bu analiz ile spermlerin bir kısmının mı yoksa hepsinin mi mesaneye retrograd olarak boşaltıldığı belirlenir (retrograd ejakülasyon). Bu test için kişi sperm örneği verdikten hemen sonra bir de idrar örneği verir ve bu idrarda sperm olup olmadığı incelenir.